కైలాస మానస సరోవర యాత్ర- నా అనుభవాలు

కైలాస మానస సరోవర యాత్ర (9-6-19 to 30-6-19)

 కైలాస మానస సరోవరం యాత్ర చేయాలని సంకల్పం కలిగిన నుండీ, (సుమారు 6నెలల ముందు నుండీ) అందుకు సంబందించిన సమాచారాన్ని సేకరించడం మొదలు పెట్టాం నేను, జయంతి గారు (శ్రీలంక టూర్ లో పరిచయమయ్యారు), డా. శైలజ ( నా కొలీగ్). నెట్ లో సెర్చ్ చెయ్యడం, కైలాస మానస సరోవరం యాత్ర చేసిన వాళ్ళతో మాట్లాడడం, వారి అనుభవాలూ, ఏ ఏ జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి, మానసికంగా ఎలా సిద్ధం కావాలి, ఇలా అన్నీ తెలుసుకునే వాళ్ళం.  ప్రాణాయామం చెయ్యాలి, వాకింగ్ చెయ్యాలి, యోగా, వ్యాయామం చెయ్యాలి, వీలైతే కొండలు ఎక్కాలి, ఆరోగ్యం జాగ్రత్తగా ఉంచుకోవాలి....ఎందులోనైనా ఇవే ముఖ్యాంశాలు. వీలైనంత వరకూ పాటించడం మొదలు పెట్టాం. ట్రెక్కింగ్ షూష్ తోనే నడక అలవాటు చేసుకోవాలి, అదీ కొన్ని నెలలు ముందునుండీ. ఇది నాఫ్రెండ్ ఉమాదేవి చెప్పింది. వాళ్ళు లాస్ట్ ఇయర్ వెళ్ళారు. వెళ్ళడానికి కొద్ది రోజుల ముందు మా గురువు గారు డా. వెంపటి. రామనరసింహం గారిని కలిసాను. వారు “మానస సంచరరే” అన్న పుస్తకం కూడా ఈ యాత్ర మీద వ్రాసారు. ఆయన ఆ పుస్తకంతో పాటు, చాలా ధైర్యం కూడా ఇచ్చారు. వారితో మాట్లాడాక ఎంతో ధైర్యం వచ్చింది. అంతవరకూ ఏదో చిన్న అపనమ్మకం ఉండేది. మనము ఈ యాత్ర చెయ్యగలమా అని. కాని వారితో మాట్లాడాక, ఆ పుస్తకం చదివాక చాలా ధైర్యం వచ్చింది. అందుకు వారికి నా హృదయపూర్వక ధన్యవాదాలు.

 (చివరలో ఈ విషయాలు ప్రస్తావించాను).

 మేము” శివానంద ప్రభు” అని, కొవ్వూరులో (రాజమండ్రి దగ్గర) గోష్పాద క్షేత్రం (Address given below) నిర్వాహకులతో  (వారితో అంతకు ముందు నేను నేపాల్, శ్రీలంక వెళ్ళి ఉన్నాను) వెళ్ళడానికి నిశ్చయం చేసుకున్నాము నేను, జయంతి గారు. 

 మేము 9-6-2019 న AP Express Train లో Vizag నుండి ఝాన్సీ వరకు వెళ్ళి అక్కడనుండి గోరఖ్ పూర్ లో ఒక రోజు ఉండి ఖుషీ నగర్ ( బుద్ధుడు నిర్యాణం పొందిన ప్రదేశం), గోరఖ్ నాధ్ టెంపుల్ చూసుకొని, బుద్ధుని జన్మ స్థలం లుంబినిని దర్శించి, పోఖర, ముక్తినాధ్ చూసుకొని

15-6-19 న  రాత్రికి ఖాట్మండు చేరుకున్నాము.

16-6-19

Khatmandu to Timure (165km)

 అక్కడ నుండి “నమస్తే హాలిడేస్ టూర్స్ ఎండ్ ట్రెక్స్” వారి ఆధ్వర్యంలో మా కైలాస్ మానస్ సరోవర్ యాత్ర మొదలయింది.

 ఖాట్మండులో వేకువనే రడీ అయి పశుపతినాధుని దర్శనానికి బయలు దేరాం.  పశుపతినాధుని దర్శనం, గుహ్యేశ్వరి మాత దర్శనం చేసుకొన్నాం.  

 పశుపతినాధుని పంచ ముఖాలు, అవి ఏ దిక్కుకు ఉంటాయి, అవి వేటికి ఆధిపత్యం వహిస్తాయి క్రింద సూచించాను.

అఘోర- దక్షిణ దిక్కు- అగ్ని

ఈశాన- ఆకాశం వేపు- ఆకాశం

వామదేవ-ఉత్తర దిక్కు- నీరు

తత్పురుష- తూర్పు దిక్కు- వాయువు

సద్యోజాత- పశ్చిమ దిక్కు- భూమి

ఒక్కో ముఖం ఒక్కో దిక్కుకు చూస్తూ, పంచ భూతాలను సూచిస్తుంది.

 జనం ఎక్కువగానే ఉన్నా దర్శనం చక్కగా అయింది. జయంతి గారు వెండి కన్నులు చేయించి తీసుకు వచ్చి, పూజారికి ఇస్తే ఆయన చక్కగా హుండీలో వేసారు. ఏ మూలకో విసిరి వేయకుండా. తృప్తిగా అనిపించింది.

జనన మరణ అభేదం, శ్మశానే వసంతం, శ్మశానే నివాసం….అందుకేనేమో ఈ ఆలయాన్ని ఆనుకునే రుద్ర భూమి ఉంటుంది.

 కొండకు ఇటువేపు పశుపతినాధుడు ఉంటే, ఆవల వేపు గుహ్యేశ్వరి మాత ఉంటుంది. కొండమీద నుండి మెట్ల మార్గం ఉంటుంది. లేకపోతే ఊరిలో నుండి రోడ్డు మీద నుండి వెళ్ళవచ్చు. భాగమతి నది ప్రక్కన ప్రవహిస్తుంది.

 అమ్మవారి దర్శనం తొందరగా చేసుకొని హోటల్ కు వెళ్ళాం. హోటల్ కు వచ్చి టిఫిన్ చేసాక, నమస్తే హాలిడేస్ టూర్స్ ఎండ్ ట్రెక్స్ వాళ్ళు అందరికీ మీటింగ్ పెట్టారు. మొత్తం టూర్ ప్రోగ్రాం, మేము తీసుకోవలసిన జాగ్రత్తలు, వాళ్ళు మా గురించి ఏ జాగ్రత్తలు తీసుకుంటారు, ఇలా అన్నీ చెప్పారు. సందేహాలను తీర్చారు.

 నమస్తే హాలిడేస్ టూర్స్ & ట్రెక్స్ వాళ్లు ప్రతి ఒక్కరికీ వాళ్ళ పేరు ఉన్న బేక్ పేక్, పెద్ద బేగ్ ఇచ్చారు. మనం తీసుకెళ్లిన సూట్ కేసులు అక్కడ హోటల్లో వదిలేసి ఈ బేగులలోనే మనవన్నీ సర్దుకోవాలి. ఈ లగేజ్ వేరే ట్రక్కులో ముందు వెళ్ళిపోతుంది. బేక్ పేక్  ఒక్కటే మనతో వుంటుంది. మనం రూం కు వెళ్ళగానే మన బేగ్ తెచ్చేస్తారు. మనం బయలు దేరేటప్పుడు రూం బయట లగేజ్ పెట్టేస్తే తీసుకుపోతారు. ఈ టూర్ లో ఎక్కడా లగేజ్ మోసుకునే బాధ ఉండదు. మనం తైమూర్ వెళ్ళిన నుండి Tab. Diamox 125mg     ఉదయం ఒకటి, రాత్రికి ఒకటి వేసుకుంటే మంచిది. హై ఆల్టిట్యూడ్ సిక్ నెస్ (High Altitude Sickness) ఉండదు.

 ఖాట్మండు నుండి 11am కు టిమూర్ లేదా తిమూర్ బస్సులో బయలుదేరాం. తిమూర్ టిబెట్ లోకి వస్తుంది.  కొంత దూరం వెళ్ళాక జనావాసాలు కనిపించలేదు. ఎక్కడో ఒకటీ, అరా. ఎత్తైన కొండలు, లోయలు, జలపాతాలు. ప్రకృతిలో రమిస్తే ఆనందమే ఆనందం. కిటికీ నుండి బయటకు చూస్తే మాత్రం గుండె గుభేలు అంటుంది. రోడ్డు అంచుల్లో బస్సు వేలాడుతున్నట్టు కనిపిస్తుంది. క్రింద పడితే అంతే సంగతులు. రెండో రోజు వార్తా పత్రికలలో మన పేరు ఉంటుంది. బస్సు వెళుతూనే ఉంది. ఎప్పుడు తైమూర్ చేరతామో అని డ్రైవరు ని అడగడానికి కూడా భయమేసింది. ఎందుకంటే ఏ మాత్రం ఏకాగ్రత తప్పినా అంతే. అందరూ లోపల భయపడుతూనే, బయటకు నవ్వుతున్నారు. ఎంతకీ ఏ ఊరూ కనిపించదు. సాయంత్రం అవుతుంటే దూరంగా ఊరు కనిపించింది. అమ్మయ్య  వచ్చేశాం అనుకున్నాము. కానీ బస్సు అక్కడ ఆగలేదు. అయినా ఊరు కనిపించడం కాస్త ఊరటనిచ్చింది. రాత్రి   ఏడింటికి తిమూర్ చేరాం. అక్కడ ఆల్రెడీ ఇంకో బేచ్ టూరిస్ట్ లు ఉన్నారు. వాళ్లూ మేమూ ఇక ఒకే బేచ్ లో చైనా వెళతాం అని చెప్పారు. చంద్ర అని నేపాల్ గైడ్  మాతో   వచ్చాడు. మరల నేపాల్ తిరిగి వచ్చిన వరకు అతను మాతోనే ఉంటాడు. రాత్రి అక్కడే బస చేశాం.

17-6-20

Stay at Timure

వాతావరణానికి అలవాటు పడడానికి ఈ రోజు కూడా తిమూర్ లోనే ఉన్నాం.. సాధారణంగా మానస సరోవర యాత్ర చేసేవాళ్ళు ఎవరై నా, పూజలు అవీ చేసే ఒకరిని తమతో తెచ్చుకుంటారు. మానస సరోవరం దగ్గర హోమం, పూజ చేయడానికి. ఇంకో బేచ్ లో కేశవ శాస్త్రి గారని ఒకతను ఉన్నారు. ఆయన దగ్గర ఉన్న చిన్న శివ లింగానికి అందరూ బయటే కూచుని అభిషేకం చేశారు. లలితా సహస్ర నామాలు, శివ స్తోత్రాలు అన్నీ పారాయణం చేశాం. చాలా సరదాగా గడిచింది.సాయంత్రము అందరూ అలా సరదాగా షికార్లు చేశారు.

అక్కడకు చైనా ఇమిగ్రేషన్ ఆఫీసు రెండు కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంటుంది. చైనా పోలీసులు మేము ఉన్న హోటల్ రెస్టారెంట్ కి వచ్చేవాళ్ళు. స్మోక్ చేసేవాళ్ళు. వాళ్లకు వద్దు అని చెప్పే సాహసం ఎవరూ చేసే వాళ్లు కాదు. అందుకని వాళ్లు ఉంటే మేము రెస్టారెంట్ కి వెళ్ళేవాళ్ళం కాదు.

ఇమిగ్రేషన్ ఫార్మాలిటీస్ అన్నీ ట్రావెల్స్ వాళ్లు చూసుకున్నారు.

 18-6-19

Timure to Kyirong (67km)

ఉదయాన్నే లగేజ్ సర్ది గైడ్ కు అప్పచెప్పాం. మా పాస్ పోర్ట్ లు ఇచ్చారు. బేక్ పేక్ సర్దుకుని నడిచే, చైనా ఇమిగ్రే షన్ ఆఫీసు కు వెళ్ళాము. అక్కడ చైనా గైడ్, ఇమిగ్రే షన్ సిబ్బంది  టూరిస్ట్ ఫ్రెండ్లీ కాదు. రఫ్ గా ప్రవర్తించారు. ఫార్మాలిటీస్ అన్నీ పూర్తి చేసుకుని బయటకు రాగానే రెండు బస్సులు ఉన్నాయి. మేము మొత్తం 55మంది అయ్యాము. ఇమిగ్రేషన్ ఆఫీసు బయటే మన ఇండియన్ కరెన్సీని చైనా కరెన్సీ క్రింద మార్చుకున్నాము. మనం బయటకు రాగానే ఏజెంటులు మనను చుట్టిముడతారు చైనా కరెన్సీ పట్టుకుని. ఒక యువాన్ కు మన రూపాయలలో 11 రూపాయలు ఇచ్చాము.

చైనా ఇమిగ్రేషన్ సెంటరు దాటాక రోడ్లు చాలా బాగున్నాయి. జర్నీ చాలా సాఫీగా గడిచింది. అంతా కొండల మధ్య ప్రయాణమే. అయినా జర్నీ చేసినట్లు లేదు. ప్రకృతిని ఆస్వాదిస్తూ ప్రయాణం చేసాం

 చైనా భూభాగం కనులకు విందు, మనసుకు పసందు. కొండ రాళ్ళు క్రింద పడకుండా కొండలకు కాంక్రీటు కవచం లేకుంటే ఉక్కు వలల తొడుగు. వరద కోతను అరికట్టేందుకు కొండలపైనా, నదీ తీరం వెంబడి చెట్లు పెంచుతున్నారు. 

వృక్షాలతో ఆవరింపబడి పర్వతాలు ,హిమ శిరస్త్రాణం కప్పుకుని పర్వత శిఖరాలు, ఆకుపచ్చని తివాచీ పరిచినట్లు పరిసరాలు, మనసుకు ఆహ్లాదాన్ని అందిస్తుంటే అనిపిస్తుంది చైనా భూభాగ సందర్శన, సాంకేతిక పరిజ్ఞానానికి ఓ మచ్చుతునక అని.

తిమూర్ నుండి కైరాంగ్ లేదా గైరాంగ్ 67 కిలోమీటర్లు. రెండు గంటల్లో కైరాంగ్ చేరుకున్నాం. ఇద్దరికి ఒక రూం ఇచ్చారు. రూములు చాలా బాగున్నాయి. వైఫై ఉంది. అందరమూ ఇంటికి మెసేజులు పెట్టుకున్నాము.

కైరాంగ్ చైనా కంట్రోల్ లో ఉన్న టిబెట్ భూభాగం లోనికి వస్తుంది. ఊరు ప్రశాంతంగా ఉంది. అన్నీ సిమెంట్ రోడ్లు. పరిశుభ్రంగా ఉన్నాయి. చుట్టూ మంచుతో కూడిన పచ్చని పర్వతాలు. అస్సలు ట్రాఫిక్ లేదు. అన్ని రకాల షాపులూ ఉన్నాయి. కానీ ఏ షాపులోనూ జనాలు లేరు. మాలాంటి టూరిస్టులే. అందరూ అలా తిరగడానికి వెళ్ళారు. మేమూ అలా బయటకు వెళ్ళి ఆపిల్స్, చాకొలేట్స్ కొనుక్కున్నాం. ఇక్కడ ఎవరికీ ఇంగ్లీష్ రాదు. మెడికల్ షాపు, డ్రగ్ స్టోర్ అన్నా ఎవరికీ అర్ధం కాలేదు. పేరసిటమాల్ టేబ్లెట్ కొనుక్కోవడానికి చాలా తిప్పలు పడ్డాం.

మా హోటల్ కు దగ్గరలోనే బౌద్ధ ఆలయం ఉంది. అది ఇల్లులాగ ఉంది. లోపల చాలా పెద్ద బుద్ధుని విగ్రహం ఉంది. అందరూ లోపలకు వెళ్ళి వాళ్ళ తరహాలో పూజ చేసుకుంటున్నారు. మేము కూడా లోపలకు వెళ్ళి ఓ నమస్కారం పెట్టుకున్నాం.

మా లగేజులతో పాటు కొంతమంది ట్రావెల్స్ సిబ్బంది కూడా అదే ట్రక్కులో వచ్చారు. వాళ్ళే మాకు భోజనం వండి వేడిగా వడ్డించేవారు. కొద్ది కాలంలోనే అందరికీ ఫ్రెండ్స్ అయిపోయారు.

 సాయంకాలం టీ, కాఫీ, పాలు ఇంకా స్నాక్స్ కూడా పెట్టారు. అందరూ కాఫీ, టీలు తాగుతూ  పిచ్చాపాటీ మాట్లాడుకుంటూ కూచున్నారు. శివానంద ప్రభుతో వచ్చిన మేము పందొమ్మిది మంది, ఇంకో బేచ్ లో నలుగురు తెలుగు వాళ్ళు, మిగిలిన వాళ్ళు ముప్పై మంది తమిళనాడు నుండి వేరే వేరే ప్రాంతాల నుండి వచ్చినవాళ్ళు. అందరూ పరిచయాలు చేసుకుని మాట్లాడుకుంటున్నారు. ముందు వెళ్ళిన బేచ్ లో తెలిసిన వాళ్ళుంటే వివరాలు కనుక్కుంటున్నారు. మానస్ సరోవర్ లో బాగా మంచు పడుతుందని చెప్పారు కొంతమంది.

 మాతో వచ్చిన జయంతి గారు అందరితో చక్కగా మాట్లాడుతారు. యాత్ర గురించిన వివరాలు అడుగుతారు. అలా మాట్లాడుతుంటే, విజయ్ అని ఒకతను చెన్నై నుండి వచ్చారు, మీ వయసు ఎంత అని అడిగి ఆమె, ఆమెకు 66, నాకు 56  అనగానే మీరిద్దరూ  పరిక్రమ చెయ్యడం కష్టం, ఆశ పెట్టుకోవద్దు అని చెప్పాడు. అందరమూ, చెయ్యగలమా లేదా అన్న సంశయం లోనే ఉన్నాము. సరే ప్రయత్నం చేద్దాం, అపై భగవంతుడి దయ, మన ప్రాప్తం, అని అనుకుంటుంటే మరీ ముఖం మీదే మీరు పనికి రారు, ఆశ పెట్టుకోవద్దు అంటే కొంచెం కష్టం తోచింది.  

రేపు 11amకు సాగా బయలు దేరుతాం అన్నారు. రాత్రి చక్కగా నిద్రపోయాం.

 19-6-19

Kyrong to Saga (240km)

అందరూ రెడీ అయి, బస్సులో ముందు సీట్లకోసం తొందరగనే రూములనుండి బయటకు వచ్చేసాం. ఎంతకీ బస్సు రాదు. ఏమిటంటే బస్సు సాగా వెళ్ళడానికి పెర్మిట్ ఇంకా రాలేదట. మరల రూములకు వెళ్ళి లంచ్ చేసి 3pm కు బయలు దేరాం. సాగా చేరేసరికి రాత్రి 11pm అయింది. అయితే ఇక్కడ రాత్రి 8, 9 వరకూ వెలుతురు ఉంటుంది. త్రోవలో బ్రహ్మపుత్ర రివర్ దాటాం. ఇక్కడ ఒక రూములో ఐదుగురం ఉన్నాము. మాతో వచ్చిన స్టాఫ్ వండి, మాకు వడ్డించేసరికి 12.30am అయింది. ఈ మధ్యలో అందరూ బయటకు వెళ్ళి ట్రెక్కింగుకు స్టిక్స్, ఆక్సిజన్ సిలెండర్లు కొనుక్కున్నారు. మాకు తెలియక మేము కొనుక్కోలేదు.

సాగా నుండి Diamox tablets 250mg   రోజుకు రెండు చెప్పున వేసుకుంటే మంచిది. ట్రావెల్స్ వాళ్ళే ఆ మాత్రలు ఇస్తారు. కానీ మేమందరం తీసుకు వెళ్ళాం.

మానస్ సరోవర్ లో గాలి తీవ్రత ఎక్కువగా ఉంది, మంచు కురుస్తుంది, రెండవ రోజు పరిక్రమ ఆపేసారు అని చెప్పుకుంటున్నారు. అందరికీ ఒకింత భయం పట్టుకుంది. నాకు మాత్రం ఇంకా రెండు రోజులు ఉంది. శివయ్య ఎండ కాయించడా అని అనిపిస్తోంది. మరి మాకు ఆ శివయ్య ఏం దాచిపెట్టాడో! వేచి చూడాలి.

 20-6-19

Saga to Manas Sarovar (391km)

ఈ సాగా మిలటరీ టౌను. ప్లాన్ ప్రకారం కట్టినది. బిల్డింగ్స్ అన్నీ చాలా అందంగా ఉన్నాయి. బిల్డింగ్స్ కు ఎక్కువగా ఎరుపు రంగు వాడారు. ఎరుపు రంగు అయినా చూడడానికి అందంగా ఉన్నాయి. మానస్ సరోవర్ కు దక్షిణ దిశలో ఇదే ఆఖరి మజిలీ. అందుకని ఇక్కడ అంతా టూరిస్టుల కోసమే ఎక్కువ ఏర్పాట్లు ఉన్నాయి. కాని ఇక్కడ బెగ్గింగ్ ఉంది. మేము బస్సు దగ్గరకు రాగానే కొంతమంది పిల్లలు వచ్చి చేయి చాపుతున్నారు.

మేమున్న హోటల్ చాలా పెద్దది.  8am కి బస్సు బయలు దేరాల్సింది. కానీ 9.20కి స్టార్ట్ అయింది.

మా చిరకాల స్వప్నం మానస సరోవరం, చూడడానికి బయలుదేరుతున్నాం. మనసులో ఉద్విగ్నత. ఆనందం. అక్కడ ఉష్టోగ్రతలు 1⁰c కి పడిపోయాయట. డిప్ బాత్ ( నిండా మునిగి స్నానం చెయ్యడం) లేదట. బకెట్టుతో నీళ్ళిస్తారు పోసుకోవాలి అని చెప్పారు ఆర్గనైజర్లు. మానస సరోవరాన్ని దర్శించుకుంటే చాలు, మన కల తీరుతుంది అనిపిస్తుంది.

ముందు నెలలో మా క్లాసుమేటు, మధుసూదన్ అని హైదరాబాద్ నుండి వెళ్ళాడు, చక్కగా సరోవరంలో కూచుని స్నానం చేసిన ఫోటోలు మా గ్రూప్ లో పెట్టాడు. వచ్చే ముందు అతనితో మాట్లాడితే, మానస సరోవరంలో కూడా ఆక్సిజన్ చాలక చాలామంది సిక్ అయిపోతారు, మేము వెళ్ళినప్పుడు కొందరు చనిపోయారు  అని చెప్పాడు. అందుకని వెళ్ళి చూస్తే చాలన్న స్థితిలో ఉన్నాను నేను.

బస్సులో వెళుతుంటే ప్రకృతిని కళ్ళు అప్పగించి చూస్తూ, ఒక ప్రక్క ఫోటోలు తీసుకుంటూ,  ఎప్పటికీ మనసులో దాచుకునే ప్రయత్నం చేస్తున్నాము.

 వరుసలుగా పర్వత సానువులు, మెలికలు తిరుగుతూ రహదారులు, పర్వత పాదాల ఉద్యానవనాలు

కొండలపై ప్రవహించే నీటికి ఆనకట్టలు, సౌర విద్యుత్ పలకలు, శుభ్రమైన రహదారులు,

పరిశుభ్రమైన వీధులు, అందమైన గృహాలు

హిమ రజితంతో అలంకరించినట్లు అగుపిస్తూ, సూర్యకాంతి పడగానే ధగ ధగలాడుతూ, మబ్బులతో ముచ్చట్లాడుతూ, గంభీరంగా గోచరిస్తున్నాయి ఎత్తైన కొండలు

సూర్య కిరణాలతో మెరుస్తూ వెండి మబ్బులు, అంతలోనే అవుతున్నాయి నీలి మబ్బులు. అవి, మరల క్షణాల మీద చెదిరిపోతూ, అచ్చెరువొందిస్తున్నాయి మేఘ మాలికలు

కొన్ని చోట్ల చారికలు, చారికలుగా, ఇంకొన్ని చోట్ల పర్వతాలకు కిరీటం పెట్టినట్లుగా, మరి కొన్ని చోట్ల మంచు దుప్పటి కప్పినట్లుగా, అడుగుకొక రూపంలో అగుపిస్తుంది హిమం

 ఎంతో ఎత్తులో కొండలు, అంత ఎత్తులో కూడా విద్యుత్ స్తంభాలు

ఒక్కో చోట రంగు రంగుల పతాకాలు, అవే బౌద్ధుల ప్రార్ధనా స్థలాలు

ఆ మధ్యలో ప్రయాణం.  అటు ప్రకృతి సౌందర్యాలు, ఇటు మానవ నిర్మితాలు. రెండూ చూపులకూ ,మేధకూ అద్భుతమే

బస్సులో ప్రయాణిస్తుంటే ఆ ప్రకృతిలో మనమూ భాగమయిపోయి ప్రకృతి సౌందర్యాన్ని ఆస్వాదిస్తుంటే ఎదలో కదిలే భావాల వెల్లువ.

 త్రోవలో 2pm కు లంచ్ కి ఆపారు. రెండు షెడ్స్ ఉంటే అక్కడ మీల్స్ సెర్వ్ చేసారు. లంచ్ లో నూడుల్స్ తో పాటు పులిహోర పెట్టారు. చైనా గడ్డ మీద మన పులిహోర.. అద్భుతం అనిపించింది. అదే తిన్నాను నేను.

 కైలాస నాధుని దర్శనార్ధం వెళ్ళే మార్గంలో ఎక్కడా వృక్షాలు లేనే లేవు. అంతా మైదాన ప్రాంతం, పర్వత సానువులు, స్వచ్ఛమైన వాతావరణమేమో!ఆకాశం ఆకర్షణీయమైన నీలి రంగులో,..ఎక్కువగా మబ్బులతో కప్పబడి..వాటిమధ్య నుండి సూర్య కిరణాలు తీక్షణంగా ప్రసరిస్తూ... తేరిపార చూడలేము. కొండల దిగువ మైదాన ప్రాంతం..మేతమేస్తూ గొర్రెల మందలు, యాక్ మందలు..అక్కడక్కడ జనావాసాలు..ఓ 10-15 ఇళ్ళు అంతే...అంత నిర్జన ప్రాంతాల్లో కూడా కరెంట్ స్తంభాలు.

 ఇక్కడంతా ప్రకృతిదే పై చేయి. క్షణంలో ఎండ కాస్తుంది.మరు క్షణంలో వర్షపు ధారలు కురిపిస్తుంది.ఆ మరుక్షణం మంచులో ముంచెత్తుతుంది. క్షణ, క్షణానికి తన ఆలోచన మార్చుకుంటుంది. ఆ ప్రకృతి ముందు ఎవరైనా మోకరిల్లాల్సిందే!!  మనసులో ఉద్విగ్నత..మానస సరోవర దర్శనార్ధం, కైలాస శిఖర పరిక్రమ గురించి. ఇంకో వేపు త్రోవ పొడవునా ప్రకృతిలో మమేకమై...ఈ క్షణం చాలు ఈ జన్మకు అని...ఏ పుణ్యఫలమో ఈ భూమిపై అడుగు పెట్టామని...ఎదలో ఎన్ని ఆలోచనలో...

కైలాస పర్వత పరిక్రమ ఆగిందని...హిమ వర్షం కురుస్తుందని...వాతావరణం మైనస్ డిగ్రీలకు పడిపోయిందని సమాచారం. అది విని కొందరు ఆందోళనను మౌనం వెనుక దాస్తే, మరికొందరు భజనల వెనుక, ఇంకొందరు మాటల వెనుక దాస్తున్నారు. ఏమి దాచిపెట్టాడో శివయ్య మాకు...ఏదీ మన చేతిలో లేదు...

 మానస సరోవరం బ్రహ్మ మానసం నుండి ఉద్భవించినది అని నమ్మకం. ఇందులో దేవతలు స్నానమాచరించడానికి బ్రహ్మ ముహుర్తంలో వస్తారని ప్రతీతి. మనకు చుక్కలు వచ్చినట్లు కనిపిస్తాయి అని చెప్పారు. అందుకని ఇది హిందువులకు చాలా పవిత్ర స్థలం. ఇందులో స్నానమాచరించి, సరోవరంలో నీరు త్రాగితే చేసిన పాపాలు పోతాయని నమ్మకం.

ఇక్కడనే రాక్షస్ తాల్ అన్న ఇంకో సరస్సు ఉంది. ఇది రావణాసురుడు సృష్టించాడని ప్రతీతి. ఇందులో నీళ్ళు కూడా ముట్టుకోరు.

మానస సరోవరం దగ్గరకు 5pm కి చేరుకున్నాం. అప్పుడే పరిక్రమ అన్నారు. పరిక్రమకు టికెట్లు తీసుకోవాలి.  మానస సరోవరం చుట్టూ రోడ్డు ఉంది. మొత్తం 70km. బస్సులోనే తిరుగుతాం.

మధ్యలో బౌద్ధుల మొనాస్టరీస్ కనిపించాయి. కాని మా బస్సు ఆపలేదు. అలా మానస సరోవరం వెంబడి వెళుతూ ఉంది బస్సు. కొన్ని ప్రదేశాలలో నీరు స్వచ్ఛంగా కనిపిస్తే, కొన్ని దగ్గరల అంత స్వచ్ఛంగా అనిపించ లేదు. కొంత దూరం వెళ్ళాక బస్సు ఆపారు. అప్పటికే అక్కడ చాలా బస్సులు ఉన్నాయి. అక్కడనుండి దూరంగా కైలాస శిఖరం కనిపిస్తుంది.  అందరూ దిగి ఫోటోలు తీసుకుంటున్నారు. నీళ్ళు పట్టుకుందామనుకుంటే చుట్టూ మెష్ ఉంది. కాని తర్వాత చూస్తే కొంత దూరంలో మెష్ కు గేప్ ఉంది. అక్కడనుండి లోపలకు వెళ్ళి నీళ్ళు పట్టుకుంటున్నారు. నేను కూడా వెళ్ళి పట్టుకున్నాను కాని నీరు అంత స్వచ్ఛంగా లేదు. ఇంకా లోపలకు వెళ్ళాలంటే చాలా చలిగా ఉంది. బస్సులో ఉన్నంతవరకూ ఏమీ అనిపించదు కానీ క్రిందకు దిగామంటే మాత్రం గజ, గజా వణికి పోవాల్సిందే. ఇంకా ఎండగా ఉంది కాబట్టి ఆ మాత్రం. లేకుంటే అస్సలు క్రిందకు దిగలేమేమో!

కొంత దూరం వెళ్ళాక మరల మా రెండు బస్సులు ఆగాయి. చూస్తే అక్కడ పెద్ద గొయ్యి ఉంది. రోడ్డు రిపైర్ చేస్తున్నారు. ఆ గొయ్యి పూడ్చాక మరల బస్సులు బయలు దేరాయి. రాత్రి 9 గంటలకు సూర్యాస్తమయం. పదింటివరకూ వెలుతురు ఉంది. పదింటి తర్వాత రాక్షస తాల్ వచ్చింది. కాని అప్పటికే చీకట్లు ముసురుకున్నాయి. అందుకని బాగా స్పష్టంగా రాక్షస తాల్ చూడలేకపోయాము. రాక్షస తాల్ లో చిన్న ద్వీపాలు ఉన్నాయన్నారు. మరి ఆ చీకటిలో కనిపించలేదు.

 రాత్రి 11.30 కు గెస్ట్ హౌస్ చేరుకున్నాం. 12.30 కు భోజనం ఏర్పాటు చేసారు.

మాతో వచ్చిన కొంతమందికి వాంతులు, తల తిరగడం, కడుపులో నొప్పి వాటితో బాధ పడ్డారు. నా దగ్గర ఉన్న మందులు ఇచ్చాను.

ఆ గెస్ట్ హౌస్ లో కొన్ని రూములు, 10 బెడ్లతో ఒక హాలు ఉన్నాయి. అందరూ ముందే రూములు ఆక్రమించేసారు. మా లేడీస్ కు హాలే మిగిలింది. అక్కడ పడుకుందామనుకుంటే వేరే బేచ్ లో ఉన్న భార్యా భర్తలు ఇద్దరూ అక్కడే పడుకుంటారట. అతనిని వేరే జెంట్స్ దగ్గరకు వెళ్ళమంటే అలా వెళ్ళరట. వాళ్ళిద్దరూ ఇక్కడే ఉంటారట. ఆవిడేమో గైనకాలజిస్ట్. ఆ ముందు రోజే పరిచయం అయ్యారు. నిన్న ఆమె రూముల దగ్గర ఇబ్బంది పడ్డారట. అందుకని ఈ రోజు ఇక్కడ నుండి కదలమంటారు. ఆఖరికి మా బేచ్ లో ఉన్న పార్ధసారధి గారు వచ్చి , వాళ్ళకు ఒక రూము ఏర్పాటు చేస్తే  వెళ్ళారు. అంతా అయేటప్పటికి 1 అయింది.

 మానస్ సరోవరం మా గెస్ట్ హౌస్ కు ఎదురుగానే ఉందట. ఎర్లీ మోర్నింగ్ 3.30 కి స్టార్స్ వచ్చి డిప్ చేస్తాయి చూడండి అన్నారు. బాగా చలిగా ఉంది. నా బెడ్డు దగ్గర కిటికీకి తలుపు లేదు. కర్టెన్ ను జాగ్రత్తగా కప్పి పడుకున్నాను. చలికి నిద్ర పట్టలేదు.

21-6-19

Manas Sarovar to Darchen (140km)

3.30 కి మెళుకువ వచ్చింది. కిటికీ నుండి చూస్తే ఆకాశం క్లౌడీగా ఉంది. స్టార్ లు వచ్చి సరోవరంలో మునుగుతాయి. అదృష్టం ఉంటే కనిపిస్తాయి అన్నారని చూద్దామంటే ఏం కనిపించలేదు. చల్లదనానికి బాత్ రూముకి వెళ్ళాలనిపిస్తుంది. కాని బయటకు వెళ్లాలంటే భయం. ఇంతలో ప్రభు బయటకు వెళ్లడం కనిపించింది. బయటకు వెళ్ళడానికి కొంచెం ధైర్యం వచ్చింది. తరువాత మరి నిద్ర పట్టలేదు.

మేము ఉన్నది పాత మిద్దె ఇల్లు లాగ ఉంది. మానస సరోవరం ఎదురుగా ఉంది. ఓ వంద అడుగుల దూరం లో ఉంది. కానీ ఇక్కడెక్కడా బాత్ రూమ్ లు ఉండవు. కొంచెం దూరం లో pit toilets ఉంటాయి. రోజుకు ఒకసారి మాత్రమే  శుభ్రం చేస్తారు. అందుకని మధ్యలో అంత శుభ్రంగా ఉండవు. వాటర్ ఫెసిలిటీ ఉండదు. పాత రోజులు గుర్తు కొస్తున్నాయి. పల్లెటూళ్ళలో ఎలా ఉండేది. అలాగ.

రూములో ఉంటే ఫరవాలేదు కానీ బయటకు వస్తే మాత్రం వణికి పోతున్నాము. అలాగే బయటకు వెళ్లి బ్రష్ చేసుకున్నాం. కొంతమంది సరోవరం లో జగ్ తో నీళ్లు పోసుకుంటున్నారని విని మేమూ వెళ్ళాము సరోవరం దగ్గరకు. ముందు నీళ్లు, కొంచెం బురదగా నే ఉన్నాయి. జారుగా కూడా ఉంది. జాగ్రత్తగా నిలబడి ముందు ఒక జగ్ నీళ్లు మీద వేసుకునే సరికి ఊపిరి ఆగిపో యినట్లు అయింది. కొన్ని క్షణాల తర్వాత ఊపిరి సలిపింది. ఈ సారి ముందు చేతుల మీద, కాళ్ళ మీద నీళ్ళు పోసి, ఆఖరికి తల మీద నీళ్లు పోసుకుని, 5 మగ్గుల నీళ్లతో  తల స్నానం అయిపోయిందని అనిపించు కున్నాము. మగవాళ్ళు ఇంకాస్త ముందుకు వెళ్లి స్నానం చేసుకున్నారు. ఇంకొంతమంది తల మీద నీళ్ళు చల్లుకున్నారు.

 

మేము హోమానికి కావలసిన సామగ్రి అంతా ఇక్కడకు తీసుకు వచ్చా ము. లక్ష వత్తులు నెయ్యితో తడిపి తీసుకు వచ్చాం. అవి వెలిగించి, అందరూ కలిసి హోమం చేసాం. రుద్రాభిషేకం చేసాం. మానస సరోవరం ఒడ్డున కూచుని, అందరూ కలిసి భక్తి ప్రపత్తులతో పారాయణం చేస్తూ, ఈ కార్యక్రమం జరిపించుకున్నామంటే అది మా అదృష్టం. వాతావరణం కూడా సహకరించింది. చక్కగా అన్ని మంత్రాలు, రుద్రం, నమకం, చమకం చదివి కేశవ శాస్త్రి గారు రుద్రాభిషేకం చేసారు. ఎన్నో వేల కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న మానస సరోవరం దగ్గరకు ఏ ఆటంకాలు లేకుండా వచ్చి, స్నానం చేసుకుని ఈ హోమాలు, రుద్రాభిషేకాలు చేసుకున్నామంటే ఏ జన్మలో పుణ్యమో!.

కానీ  చాలా ఎండగా ఉంది. ఆ ఎండ తీవ్రతకు నాకు కళ్ళు తిరుగు తున్నట్లు అనిపించింది. టిఫిన్ చేసి దార్చిన్ బయలు దేరాం. బస్సులో చాలా నీరసంగా అనిపించింది. త్రోవలో కైలాస శిఖరం దక్షిణ ముఖం కనిపించింది.

త్రోవలో లంచ్ చేసి రాత్రి 8 కు దార్చిన్ చేరుకున్నాం. ఇక్కడ సూర్యాస్తమయం 9 కు అవుతుంది. అందుకు చక్కగా వెలుతురు ఉంది. అప్పుడు వెళ్ళి ఆక్సిజన్ సిలెండర్లు, ట్రెక్కింగ్ స్టిక్స్ కొనుక్కున్నాము. ఇంకా ఏవో గిఫ్ట్ ఆర్టికిల్స్ కూడా కొనుక్కున్నాము.

  రేపు కైలాస శిఖరం మొదటి రోజు పరిక్రమ. డేరాఫుక్ కు చేరుకోవాలి.

ముందు రోజే పోనీలు, పోర్టర్ ను మాట్లాడుకోవాలి. పోనీకి 2660 యువాన్లు. పోర్టర్ కు 990 యువాన్ లు. మన బేక్ పేక్ మాత్రమే పొర్టర్ మోస్తాడు. అదీ ఇద్దరి మనుషులకు ఒకే పోర్టర్. పోనీ (గుర్రం) ఒక మనిషికి మాత్రమే. ఇంకొకరు దాని మీద ఎక్కకూడదు. ముందు ఏమనుకున్నామంటే పోనీ బుక్ చేసుకుని, నడవగలిగినంత వరకు నడిచి, నడవ లేనప్పుడు పోనీ ఎక్కుదాం అని. సేఫ్టీ సైడ్ గా పోనీని ఉంచుకుందామని. ఈ రోజు నాకు పోనీ కావాలంటే, మీకెందుకు మీరు నడిచేస్తారు, మనీ వేస్ట్, వద్దు అన్నారు ప్రభు, అక్కడ ఆర్గనైజర్ కూడా. మరి నేను బుక్ చేసుకోలేదు

ఇది మామూలు హోటల్. నలుగురం ఒక రూం షేర్ చేసుకున్నాం. ఇక్కడ అర్ధ రాత్రి తర్వాత కరెంట్ ఉండదు. పవర్ సేవింగ్ అట. లైట్, కేండిల్స్ పక్కన పెట్టుకుని పడుకున్నాం.

 22-6-19

Darchin to Dirapuk

కైలాస శిఖర పరిక్రమ.

 దార్చిన్(4600 meters)-యమద్వార్ -డేరాఫుక్(4900 m)- డోల్మా-లా-హై పాస్(5620 m)-వయా గౌరీ కుండ్- జుతుల్ పుక్(4760m)- దార్చిన్--ఇదీ 3 రోజుల కైలాస శిఖర పరిక్రమ.

 దార్చిన్ సముద్ర మట్టానికి 4600 మీటర్ల ఎత్తులో ఉంటుంది. 

దార్చిన్ నుండి యమద్వార్ 7KM. వెహికిల్ లో 30- 40 నిముషాలలో వెళ్ళిపోవచ్చు.

యమద్వార్ అంటే మోక్షానికి మార్గం అని హిందువుల, టిబెటన్ల నమ్మకం. టిబెటన్లు దీనిని తార్బోచి అంటారు. వాళ్ళ పరిక్రమ ఇక్కడ నుండే మొదలవుతుంది. యమద్వార్ చిన్న గుడిలా ఉంటుంది. ఒక మనిషి ఇటు నుండి వెళ్ళి, అటు నుండి బయటకు వచ్చేటట్లుగా ఉంటుంది. యమద్వార్ లోపలకు వెళ్ళి, అక్కడ ఉన్న గంట కొట్టి బయటకు వస్తారు. అలా మూడు సార్లు చేస్తే పునర్జన్మ ఎత్తినట్లు అని నమ్మకం. యమద్వార్ క్రింద ఏవో పాతిపెట్టారట. అందుకని యమద్వార్ గుండా నడిస్తే మంచిది, మన పాపాలు పోతాయని  కూడా నమ్మకం.

యమద్వార్ నుండి డేరాఫుక్ 12KM. నడకకు 5-7 గంటలు పడుతుంది. రెండు వరసల కొండలమధ్య త్రోవ. విశాలంగానే ఉంటుంది. ఒకవేపు చిన్న సెలయేరు అలా ప్రవహిస్తుంటుంది. ఒక్కొక్క దగ్గర నీళ్ళు కూడా ఉండవు. ఆ మధ్యలో నుండి మనం నడవ వచ్చు. చార్ ధాం యాత్రలా ఇరుకు, ఇరుకుగా ఉండదు. గుర్రాలకు మనకు ఫ్రీగా పోయేందుకు స్థలం ఉంటుంది.

మధ్యలో బౌద్ధుల ప్రార్ధనా స్థలాలు ఉంటాయి. చుట్టూ రంగు, రంగుల జెండాలు కట్టి ఉంటాయి.

ఇక్కడ కొంతమంది టిబెటన్ల పరిక్రమ గురించి చెప్పుకోవాలి. వాళ్ళు సాష్టాంగ దండ ప్రణామం చేస్తూ పరిక్రమ చేస్తారు. సాష్టాంగ దండ ప్రణామం చేసి, చేతులు చాపిన దగ్గర గీతలా గీసి, లేచి నిలబడి, మరల ఆ గీత దగ్గర సాష్టాంగం పడతారు. ఆలా మొత్తం పరిక్రమ చేస్తారట. వాళ్ళూ  వయసులో పెద్ద వాళ్ళు కూడానూ. వాళ్ళను చూస్తే ఆశ్చర్యం, ఆనందం, సిగ్గూ ఏక కాలంలో కలుగుతాయి. వాళ్ళ ముందర మన నడక ఏపాటిది అనిపిస్తుంది.

 దార్చిన్ నుండి డేరాఫుక్ వెళ్ళే మార్గ మధ్యలో డేరాలు అవీ వేసి ఉంటాయి. అక్కడ యాత్రీకులు రెస్ట్ తీసుకోవచ్చు. షాపుల్లో తినడానికి, త్రాగడానికి ఏవన్నా దొరుకుత రెస్ట

డేరాఫుక్ సముద్ర మట్టానికి 4900 మీటర్ల ఎత్తులో ఉంటుంది.

అక్కడ రాత్రి బస చేస్తాం. హోటల్స్ ఉంటాయి. అక్కడ ప్రసిద్ధ బౌద్ధుల గొంఫా (Buddhist Prayer Hall with accommodation) ఉంది.  డేరాపుక్ నుండి అతి ముఖ్యమైన, హిందువులకు ఎంతో పవిత్రమైన కైలాస శిఖరం ఉత్తర ముఖం అతి దగ్గరగా కనిపిస్తుంది. కైలాస శిఖరం కొద్దిగా పిరమిడ్ ఆకారంలో కనిపిస్తుంది. మంచుతో కప్పబడి ఉంటుంది. మంచు పడే దాన్నిబట్టి రక రకాల ఆకృతులు కనిపిస్తాయి. కొందరికి ఓం, అమ్మవారు కూచున్నట్లు, నంది, అర్ధ నారీశ్వరుడు, ప్రమధ గణాలు ...ఇలా రక రకాలుగా. కొంతమంది ఉత్సాహపరులు, ఓపిక ఉన్నవాళ్ళు,ఈ జర్నీలో ఆరోగ్య సమస్యలు రాకుండా ఉన్నవాళ్ళు ఇంకో 3కిలోమీటర్లు నడిచి కైలాస శిఖరానికి కొంచెం దగ్గరగా వెళతారు. దానికి చరణ స్పర్శ అంటారు.

రాత్రి ఇక్కడ బస చేసి,. రెండవ రోజు వాతావరణం అనుకూలంగా ఉంటే అక్కడ నుండి పరిక్రమను ముందుకు అనుమతిస్తారు. లేకుంటే అక్కడ నుండి వెనుకకు వచ్చేయాలి. అలాగే కొంతమంది డేరాపుక్ కు వెళ్ళేసరికి ఆక్సిజన్ అందక సిక్ అవుతారు. వాళ్ళని వెనృఅనే డార్చిన్ తీసుకు వస్తారు. ఒకవేళ త్రోవలో ఎవరికన్నా ఆరోగ్యం బాగాలేకపోయినా మనతో వచ్చిన ట్రావెల్స్ సిబ్బంది, వెంటనే ఫోన్ చేసి జీపును తెప్పిస్తారు. అందుకని ఒకరు అందరితో పాటు ఉంటే , ఒకరు ఆఖరులో ఉంటారు.

అన్నీ బాగుంటే మన రెండవ రోజు ప్రయాణం మొదలవుతుంది.  డేరాపుక్ నుండి డోల్మా లా పాస్ మీదుగా జుతుల్ పుక్ కు చేరుకోవడం. ఇదే ఈ యాత్రలో అతి క్లిష్టమైనది, ప్రమాదకరమైనది. ఈ రెంటి మధ్య దూరం 22 కిలో మీటర్లు ఉంటుంది. డేరాపుక్ నుండి డోల్మా లా పాస్ కు 3-4 గంటలు పట్టవచ్చు. డోల్మా లా పాస్ 5620 మీటర్ల ఎత్తులో ఉంటుంది. ఈ పరిక్రమలో అతి ఎత్తైన ప్రదేశం ఇదే. ఎత్తు పెరిగే కొలదీ మన ఊపిరితిత్తులకు అందే ఆక్సిజన్ తగ్గిపోతుంది. విపరీతమైన ఆయాసం, శ్వాస అందకపోవడం, ఊపిరితిత్తులలో నీరు చేరి చివరకు మరణం కూడా సంభవించే అవకాశాలుఉన్నాయి.

ఎత్తైన ప్రదేశాలలో వచ్చే అనారోగ్యాన్ని ఎక్యూట్ మవుంటైన్ సిక్ నెస్ (Acute Mountain Sickness) అంటారు. విపరీతమైన తలనొప్పి, వాంతులు, ముఖం పొంగడం, గుండెదడ, తల తిరగడం మొదలైన లక్షణాలు ఉంటాయి. ఇంకా ఎక్కువైతే ఊపిరితిత్తుల్లో నీరు చేరడం,ఊపిరి అందక పోవడం, ఆ తర్వాత మెదడులో నీరు చేరడం, మత్తుగా ఉండడం, స్పృహ కోల్పోవడం ...మరణం. అందుకని జాగ్రత్తగా ఉండాలి. ఏ మాత్రం అనుమానం ఉన్నా అక్కడ గైడ్ తో చెబితే మెడికల్ పరీక్ష చేయిస్తాడు. అవసరమైతే అంబులెన్స్ లో (జీపులలాగే ఉంటాయి) దార్చిన్ తీసుకుపోతారు.

 ఒకసారి డేరాపుక్ దాటామా మరి వెహికిల్స్ ఉండవు. పోనీల మీద, లేకపోతే యాక్ మీదే వెనుకకు రావాలి. సాధారణంగా అవీ ఉండవు. మనం బుక్ చేసుకుంటే తప్పించి. అందుకని మన ఆరోగ్య పరిస్థితి మీద ఏమాత్రం అనుమానం ఉన్నా రెండవ రోజు ముందుకు వెళ్ళక పోవడం మంచిది. 

 ఒకసారి డోల్మా లా పాస్ కు చేరుకున్నామా! పరిక్రమ పూర్తి అయిందని భావించవచ్చు. డోల్మా లా పాస్ చేరిన వెంటనే అక్కడ ప్రకృతిని చూసి మైమరిచి పోకుండా వెంటనే క్రిందకు దిగిపోవాలి. క్రిందకు దిగుతున్నప్పుడు 3-4 గంటల నడక తర్వాత స్వచ్చమైన నీటితో నిండిన గౌరీ కుండం కనిపిస్తుంది. ఇందులో అమ్మవారు స్నానం చేస్తారని ప్రతీతి. గౌరీ కుండం నుండి మరో 3-4 గంటల తర్వాత జుతుల్ పుక్ కు చేరుకుంటాం. రాత్రి అక్కడ బస చేసి 3వ రోజు తిరిగి దార్చిన్ చేరుకుంటాం.

 పరిక్రమకు అస్సలు రాని వాళ్ళు, వచ్చినా మధ్యలో ఆరోగ్యం బాగాలేక వెనుతిరిగిన వాళ్ళు, మొదటి రోజు పరిక్రమతో ఆపేసిన వాళ్ళు అందరూ దార్చిన్ లోనే ఉండి, మూడు రోజుల పరిక్రమ చేసిన వాళ్ళు వచ్చిన వరకూ దార్చిన్ లోనే వేచి ఉంటారు.

ఈ రోజే కైలాస శిఖరం మొదటి రోజు పరిక్రమ. అందరూ ముందు రోజే పోనీలను, పోర్టర్లను మాట్లాడుకున్నారు. కొంతమంది మగవాళ్ళు నడిచే వెళతామని, పోర్టర్ కూడా అక్కరలేదన్నారు. కాని కొంతమంది ఆరోగ్యం బాగాలేక ఉండిపోయారు. చాలా బాధనిపించింది.

 10am కు దార్చెన్ నుండి బయలు దేరాము.Three layers లో దుస్తులు వేసుకున్నాం. లోపల థెర్మల్స్ (Thermals), 1 or 2 లేయర్స్, వాటిమీద జెగ్గిన్స్, షర్ట్, స్వెట్టర్, వాటి మీద ట్రావెల్స్ వాళ్ళు ఇచ్చిన, వాళ్ళ లోగోతో ఉన్న జెర్కిన్ వేసుకున్నాం.( కొన్ని ట్రావెల్స్ వాళ్ళు పేంట్ కూడా ఇస్తారు. అప్పుడు వర్షం నుండి  , మంచు నుండి కూడా ఆ డ్రెస్ ప్రొటెక్ట్ చేస్తుంది.)  పాదాలకు కాటన్ సాక్స్, వాటి మీద ఉలెన్ సాక్స్, ఏంకిల్ లెంగ్త్ బూట్లు వేసుకుంటే చలికి తట్టుకుంటాము.

 పరిక్రమకు వెళ్ళేటప్పుడు దగ్గర ఉంచుకోవలసినవి

1.ఆల్కహాల్ హేండ్ రబ్

.2. రెయిన్ కోట్

3.తినడానికి నట్స్ తో చేసిన స్వీట్లు,  బెల్లం వేరుశెనగ పప్పు ఉండలు, కేజూ స్వీట్లు బాదం పప్పు ఉండలు

4.పచ్చ కర్పూరం చిన్న కవరులో పెట్టీ ముక్కు దగ్గర పెట్టుకోవటానికి

5.మాస్క్

6.కూలింగ్ గ్లాసెస్

7.స్టిక్

8.చేతులకు గ్లవస్

9.వేడి నీరు ఫ్లాస్క్ లో

10. వెంటనే ఎనర్జీ ఇచ్చేందుకు చాకొలేట్లు

11.అత్యవసర మందులు

12. ఆక్సిజన్ సిలెండర్

మన ఒక్కరికీ ఒక పోర్టర్ అయితే ఫరవాలేదు. కానీ ఇద్దరికి ఒకే పోర్టర్ అయినప్పుడు ఇబ్బంది అవుతుంది. ఇద్దరూ ఒకే స్పీడ్ లో నడవలేక పోవచ్చు. అప్పుడు పోర్టర్ వెనుక వాళ్ళతో ఉంటాడు. ముందు వెళ్ళిన వాళ్ళ దగ్గర నేను చెప్పినవి లేకపోతే ఇబ్బంది పడిపోతారు.

 అలాగే పరిక్రమ త్రోవలో వర్షం పడవచ్చు. సడెన్ గా మంచు కురవచ్చు. టాప్ & బాటమ్, జెర్కిన్ అయితే సరే. లేకుంటే రెయిన్ కోట్ అందుబాటులో ఉండాలి.పోర్టర్ కి ఇచ్చిన వాటిలో ఒక  దుస్తులు ఉంచుకోవాలి. సాధారణంగా ఆ మూడు రోజులూ బట్టలు మార్చు కోవడం అవ్వక  పోవచ్చు. కానీ ఉంచుకుంటే మంచిది.

 నేను పోర్టర్ ను బుక్ చేసుకుని నా బేక్ పే క్ అతని కిచ్చేసాను. హోటల్ వాళ్లు ఇచ్చిన లంచ్ పే క్ (one Apple, సమోసా, చిన్న బిస్కెట్ పేకెట్, 200ml కూల్ డ్రింక్) నా పోకెట్ లోఉంచుకున్నాను.

యమద్వార్ దగ్గర పోనీ ఎక్కిన వాళ్లు, నడిచే వాళ్లు సెపరేట్ అయిపోతారు. ఎందుకంటే పోనీలు ఉన్న దగ్గరికి వెళితే, పోనీ బుక్ చేసుకున్న వాళ్ళకి లాటరీ బట్టి   పోనీ ఇస్తారు. నడిచే వాళ్లు ముందుకు వెళ్లి పోతారు. కా స్సేపట్లో పోనీలు మనను దాటుకుని ముందుకు వెళ్లి పోతాయి.

 నాకు ఇంకొక ఆమెకు ఒకే పోర్టర్. స్టార్టింగ్ లో ఆమె కొంచెం బాగా నడిచారు. నాకు నడుస్తుంటే ఆయాసం లా అనిపించింది. చాలా నెమ్మదిగా అడుగులు పడుతున్నాయి. భయమేసింది. మొదటే ఇలా ఉంటే నేనెలా నడవగలను. పోనీ బుక్ చేసుకోకుండా పొరపాటు చేశాను. పోనీ పక్కన ఉంటే, నడవలేనని అనిపించి నప్పుడు, గుర్రం ఎక్కేసి ఉండే దాన్ని కదా అని నన్ను నేనే తిట్టుకున్నాను. త్రోవలో ఖాళీగా ఉన్న గుర్రాల వాళ్ళను అడిగినా రామన్నారు.  గుండెల నిండా ఊపిరి పీల్చుకుని,   కర్ర సాయంతో   నెమ్మదిగా అడుగులు వేస్తూ ముందుకు నడిచాను. చాలా మంది గబ గబా ముందుకు వెళ్లి పోతున్నారు.వాళ్ళను చూసి మాత్రం కంగారు పడకండి. నెమ్మదిగా గుండెల నిండా ఊపిరి పీల్చుకుని, వదిలి పెడుతూ నిదానంగా అడుగులు వేస్తే మీరుకూడా పరిక్రమ పూర్తి చెయ్యగలరు. మధ్యలో అలుపు అనిపిస్తే ఆగుతూ వెళ్లండి. ఎక్కడా కూచోనవసరం లేదు. కర్రకు ఆనుకుని కాస్సేపు నిలబడి ముందుకు వెళ్లండి. ఒకేసారి బస్సులో నుండి దిగి, ఇక్కడ వాతావరణం అలవాటు పడక ముందే నడవడంలో ముందు నాకు ఆయాసం అనిపించింది. ఆ తర్వాత, చివరి వరకూ ఒకేలా నడిచేశాను. ఎక్కడ కూడా భయమనిపించ లేదు. నాకుండా బాగా ముందుకు వెళ్ళినాయన, చివరలో నావల్ల కావట్లేదు అంటే నేను దైర్యం  చెప్పగలిగాను. ప్రాణాయామం, నడక బాగా ప్రాక్టీస్ చేయండి. దైర్యంగా పరిక్రమ చేసెయ్యవ చ్చు.

 నా పోర్టర్ ఇంకొక ఆమె కోసం వెనుక ఉండి పోవడంతో నా దగ్గర మంచి నీరు లేక ( నా దగ్గర నీళ్లు అయిపోయాక) చాలా ఇబ్బంది పడ్డాను. ఎవరినైనా అడుగుదాం అనిపించేది. కానీ అడగలేక పోయేదాన్ని. మా పోర్టర్ కోసం ఆగేదాన్ని . ఎంతసేపు ఆగినా అతను రాలేదు. ఓపిక ఉన్నప్పుడే నడవాలి. అని మరల ముందుకు వెళ్లేదాన్ని. అందుకని ఈ పొరపాటు మీరు చెయ్యకండి. వాటర్ దగ్గర ఉంచుకోండి. అందరూ వెళ్ళే దారిలో వెళ్లండి. త్రోవ పొడుగునా మనుషులు కనిపిస్తారు. భయముండదు. ఆడవాళ్ళకు బాత్ రూమ్ వస్తే కాస్త ఇబ్బంది. ఎక్కడా మరుగు ఉండదు. మధ్యలో ఉన్న గుడారాల దగ్గర కాస్త మరుగు ఉంటుంది. గుడారాల దగ్గరకు వస్తే అక్కడ నుండి 5km దూరం. అంతే. పెద్ద కొండలు, గుట్టలు ఉండవు నడిచే దారి గురించి చెప్తున్నాను. మధ్య మధ్యలో ఆగి చుట్టూ ఉన్న ప్రకృతి ని ఆస్వాదించండి. నడిచే టప్పుడు ఎవరికి వారే. భార్యా భర్త లో, లేక మరీ దగ్గర వాళ్లో అయితే తప్పించి.

 

ఒకసారి మీరు దేరాఫుక్ కి చేరి కైలాస శిఖరం చూస్తే ఆ ఆనందమే వేరు. మాటల్లో చెప్పలేను. నేనైతే ఎగిరి గంతు లేసాను. ఈ క్షణం కోసం ఎన్నాళ్ళు వేచి చూసాం? ఈ క్షణం ఇలా నిలిచి ఉండిపోతే! కాలం ఇక్కడ ఆగిపోతే! అన్న అద్భుత ఆలోచన ప్రతి ఒక్కరికీ వస్తుందని అనుకుంటున్నాను. ఎందుకంటే ఈ యాత్రకు వచ్చిన అందరూ ఇక్కడకు రాలేరు. మీకు అదృష్టం ఉండబట్టి మీరు ఇక్కడ నిలిచారు. టివి లోనూ, పుస్తకాలలోనూ చూసిన కైలాస శిఖరం మీకళ్ళ ఎదుటే ఉందంటే, ఆ శిఖరం ముందు సశరీరంగా మీరున్నారంటే  ...... అంతకు మించిన భాగ్యం ఏముంటుంది!

 డేరాపుక్ లో భోజన ఏర్పాట్లు, వసతి ఏర్పాట్లు బాగున్నాయి. వేడి నీరు ఇస్తారు. రెండు ఫ్లాస్కు లు ఉంటే మంచిది. ఎందుకంటే వేడి నీరు రాగానే అయిపోతుంది. అదీకాక భోజన సమయంలోనే ఉంటుంది. మరల కావాలంటే ఏమీ దొరకవు. వాళ్లు పెట్టినప్పుడే తినేయాలి. మాకు కొత్త బిల్డింగ్ లో బస ఏర్పాటు చేశారు. లోపల బాగానే ఉంటుంది. కాని బయటకు వస్తే వణికి పోతాం. ఊపిరి అందదు. లోపలకు వెళ్ళిన కొంత సేపటికి సర్దుకుంటుంది. నాతో వచ్చిన జయంతి గారు, భవాని గారు అంత ఏక్టివ్ గా లేరు.తలనొప్పి, ఆయాసంతో ఇబ్బంది పడ్డారు. ఇద్దరికి ఒక రూము ఇచ్చారు.

 మా రూము నుండి చక్కగా కైలాస శిఖరం కనిపిస్తుంది. రూములో కూచుని వెలుతురు ఉన్నంత వరకూ కైలాస శిఖరంను చూసుకుంటూ కూర్చున్నాము. శివుని పాదాల చెంత కూచున్నట్లే అనిపించింది మాకు. అలాగ కైలాస శిఖరాన్ని చూస్తుంటే రేఖామాత్రంగా ఒక స్త్రీ కూచున్నట్ల్త్, ఇంకెవరు అమ్మే...ఇంకోవేపు శివుడు అర్ధ నారీశ్వరుడులా, ఇంకో వేపు నంది స్వరూపం, ఇంకా మీద గణాలు.. ఇలా మాకు స్పష్టంగా అనిపించింది. శివుని కృప.

 ఆ బిల్డింగ్ బయట కాంటీన్ కూడా ఉంది. ఇక్కడా బాత్ రూమ్ లు ఉండవు. కొద్ది దూరంలో Pit Toilets ఉన్నాయి.

 23-6-19

చలికి సరిగ్గా నిద్ర పట్టలేదు. లేచి బయటకు వెళ్ళలేము. లేడీస్ కు బాత్ రూం ఇబ్బంది కూడా ఉంటుంది. దూరంగా బాత్ రూములు ఉంటాయి. స్నానం ప్రసక్తి ఉండదు.

కాని ఉదయం సూర్యోదయంకు కిరణాలు కైలాస శిఖరం మీద పడి, శిఖరం బంగారు వర్ణంలోకి మారురుంది. దాని కోసం వేచి చూసాం. కాకపోతే కొద్దిగ మేఘాలు శిఖరం మీద ఉన్నాయి. అందుకని స్పష్టంగా శిఖరం కనిపించలేదు. కొన్నిసార్లు దట్టంగా మేఘాలు అలుముకుని అసలు సూర్యోదయ కిరణాలు శిఖరం మీద పడవట. అప్పుడు ఈ బంగారు వర్ణం అస్సలు కనిపించదు. మేము కొంత అదృష్టవంతులం.

ఈరోజు (రెండవ రోజు) పరిక్రమ గురించి , బాగా మంచు పడుతుంది.మంచులో పోనీలు జారి పడిపోతాయి. అందుకని ముందుకు వెళ్ళవు అని చెప్పేసారు. నడిచి వెళ్ళాలనుకున్న వాళ్ళు వెళ్ళవచ్చు అన్నారు మాతో వచ్చిన గైడ్. ఎవరూ సాహసించ లేదు. వేరే బేచ్ లో ఒక నలుగురు వెళ్ళారని ఆ తరువాత తెలిసింది. పోనీలు బుక్ చేసుకున్న వాళ్ళు పోనీల మీద తిరిగి దార్చిన్ వెళ్ళిపోయారు. జీప్ కు 500యువాన్ లు ఇస్తే గంటలో వెళ్ళిపోవచ్చు అని చెప్పాడు గైడ్. 500 యువాన్లు పే చేసాము.వచ్చిన జీప్ లలో వేరే బేచ్ ల వాళ్ళు వెళ్ళిపోయారు. 4pm తర్వాత ఇంక జీప్ ఉండదు. నడిచో లేక ఇక్కడ పోనీని బుక్ చేసుకునో వెళ్ళమన్నారు. కొంతమంది అలాగే వెళ్ళిపోయారు. ఆఖరికి 6 కు జీప్ వస్తే నేను అందరి లగేజ్ ఎక్కించుకుని 7pm కు దార్చిన్ చేరుకున్నాను. రోజంతా జీప్ గురించి వెయిట్ చెయ్యడంతో కాలం గడిచి పోయింది. చరణ స్పర్శకూ వెళ్ళ లేదు. బుద్ధుల గొంఫాకూ వెళ్ళ లేదు. జీప్ వచ్చేస్తుందేమోనని.

 24-6-19

Darchine to Saga

25-6-19

Saga to Kyrong

26-6-19

Kyrong to Timure

27-6-19

Timure to Khatmandu

28-6-19

Khatmandu to Man Kamana temple & back to India by Road

 P.S.:పై వివరాలు చదివాక మీ స్పందన (comment) ను కామెంట్ బాక్స్ లో పోస్ట్ చేస్తారని ఆశిస్తున్నాను.

Things that are essential  to carry for Manas Sarovar Yatra

1. Tab. Diamox

     125mg twice daily         starting from Nepal

     250 mg twice daily from Manas sarovar

2. Torch light with extra batteries (బేటరీ లైట్)

3. Candles & match box (అగ్గి పెట్టె, కొవ్వొత్తులు )

4. Power bank

5. Tissue papers (టిస్యూ పేపర్లు)

6. Wet tissues (వెట్ టిస్యూ పేపర్లు)

7. Hand sanitizer (ఆల్కహాల్ హేండ్ రబ్)

8. Health certificate

9. Insurance for 6000 metres height

10. First aid box (అత్యవసర మందులు)

11. Sun screen lotion (సన్ స్క్రీన్ లోషన్,)

12. Lip balm

13. Pull ups - nappy to  cushion your bottom on pony for ladies

14. Thermals 2-3 pairs

15. Wollen socks & gloves    2-3 pairs (గ్లవస్ & సాక్స్,ఊలువి, కాటన్ వి)

16. Scarf or muffler

17. Long sleeved woollen Shirts with hood

18. Sun glasses (కూలింగ్ గ్లాసెస్)

19. Masks  (మాస్క్)

20.Water proof backpack (usually given by Travelling agents)

21. Thin bed sheet & pillow cover (బెడ్ షీట్ ఒకవేళ రూమ్ లో మంచి బెడ్ షీట్ ఇవ్వకపోతే సేఫ్ సైడ్ గా ఉంటుంది.)

22. Flask better two in number (ఫ్లాస్క్)

23. New water bottle ( for Manas sarovar water) (కొత్త వాటర్ బోటిల్)

24. Food – chocolates, almond or Ground nut cake,s  Cashew & almonds, dry fruits, dates in small packets (చాకొలేట్లు, నట్స్ తో చేసిన స్వీట్లు,  బెల్లం వేరుశెనగ పప్పు ఉండలు, కేజూ స్వీట్లు బాదం పప్పు ఉండలు)

25. Crepe bandage

26. pocket knife

27. Water proof, ankle support trekking shoes

28. Camphor (పచ్చ కర్పూరం చిన్న కవరులో పెట్టీ ముక్కు దగ్గర పెట్టుకోవటానికి)

29. Rain coat (రెయిన్ కోట్)

 Requirements for homam (if interested)

1. Sandalwood 2. Navadhanyaalu 3. Navaratnaalu etc 4. Ghee & vattulu etc

Commonly used medicines to carry for tour

 Tab. Loperamide (for diarrhea) 1+1+1

Tab. Metronidazole  400mg (dysentery) 1+1+1

 Tab. Cetrizine (allergy) 1/day

Tab. Diclofenac 50mg (Body aches) 1+1 after food

Electoral packets

Antibiotics like ciprofloxacin 500mg or Cefadrox 500mg etc 1+1 after food

Tab. Paracetamol 650mg 1+1+1

Tab. Ondonsetron (Vomitings) 1+1+1

Tab. Vertin 16mg (vertigo) 1+1

Eye drops

Nasal decongestants like Nasivion drops

Volene gel for muscle aches

Amrutanjanam/ zandu  balmSkin ointment

Gauze cloth or band aids

Tab. Deriphyllin (breathlessness) 1+1+1

Tab. Pantaprazole 40mg (gastritis) 1 on empty stomach

(All two strips would be better)

 Tab. Cyclopam/  or dicyclomine   for abdominal colic 1+1+1

        Address o the Tour Organiser:

Shivananda Swami (mobile 9032964086, 850194086)

Srimad Bhagavat Geeta Mandir

Goshpada Kshetram

Kovvur, West Godavari (Dist)

Andhra Pradesh, 532350

 Nepal Tour Organiser:

Namaste Holidays Tours & Treks Pvt Ltd (www.namasteholidays.com.np)